Web 2.0 Netiketa eta del.icio.us

Gaurko ikasgaia hasi aurretik, ohar bat egin nahi dizuet sarelariei. Konturatu naiz idazterakoan hainbat akats ortografiko egiten dituzuela, nabarmenak. Eta hori da blogean bertan idazten duzuelako, zuzenean. Hori konpontzeko, hiru gomendio:

1. Ohitura hartu zuen testu prozesadorean idazteko, hor aukera izango duzue-eta Xuxen erabili eta testuak zuzentzeko. Behin hori eginda, kopiatu eta pegatu blogean.
2. Argitaratu aurretik, beti aurreikusi artikulua edo erantzuna. Eta irakurri. Hori da momentua ikusteko idatzitakoa ondo dagoen, eta egiaztatzeko loturak ondo dabiltzan. Ikusiz gero zerbait aldatu behar dela, hortxe duzue aukera. Konforme zaudetenean, orduan argitaratu.
3. Sortu karpeta bat eta bertan gorde artikuluak, blogean argitaratzen dituzuenak. Komeni da idazten duzuen guztia gordetzea. Nork jakin, halako batean bildu nahi izango dituzue artikuluok edozer gauzatarako.

Etiketa sarean
Jabi Zabalak oso ondo azaldu duen legez, “Internet plaza bat da, ordenagailu sare hutsa baino, giza sare bat”. Horregatik, ezinbestekoa da Interneten ere gizalegez portatzea, gure jarduerak inor ez mintzeko. Horretarako asmatu da netiketa, hau da, jendetasun arau sorta bat sarean ibiltzeko.

Gaur batez ere posta elektronikoa erabiltzerakoan zaindu beharreko arauak ikusiko ditugu, sareko baliabideetan gaur egun posta elektronikoa erabiltzen baitugu gehien. Eta horretarako oinarrituko gara Virginia Shea-k idatzitako Netiquette liburuan, zeina Jabi Zabalak aipatu baitzuen lehen ekarritako artikuluan, eta baita Robin Williams adituaren Cool Mac Apps liburuan, aurretik nik aipatua Faroan.

1. Baimena eskatu, inor gehitu aurretik posta zerrenda batean. Talde bat antolatzen baduzu zeure mezuak bidaltzeko, egokiena duzu aurrez galdetzea taldean sartu nahi dituzunak. Zuk uste baino jende gehiagok ez du nahi horrelako zerrendetan egotea. Horregatik, baten batek ezetz esaten badizu, ez gaizki hartu. Halaber, zaindu zure posta helbidea eta ez eman edonori. Bestela, spam edo eskatu gabeko mezu zaparrada bat jaso ahal duzu horren ondorioz.

2. Zaindu bidaltzen dituzun artxibo atxikien neurria. ADSLrik ez duen bati bidaltzen badiozu mega bateko argazki bat, sekulako faena egingo diozu, denbora mordoa beharko du-eta artibo hori jaisteko. Argazki bat bidali behar baduzu, aurrez egokitu (horrek esan nahi du programa bat erabili beharko duzula argazkiak tratatzekoa, berauen tamaina jaisteko) sarera bidali aurretik.

3. RTF formatu unibertsala erabili testu dokumentuak bidaltzeko, baldin eta testu hori atxikita igorri behar baldin baduzu. .doc atzizkia duten dokumentuak Word-ek bakarrik ireki ahal ditu. RTF atzizkia dutenak, berriz, testu prozesadore ia guztiekin ireki daitezke. Aintzat hartu Word erabiltzen ez dutenak ere.

4. Identifikatu dokumentu atxikiak. Bidaltzen diozunean baten bati dokumentu bat atxikita, esaiozu zer nolako dokumentua den, hartzaileak jakin dezan zer programa beharko duen dokumentua irekitzeko. “Josune, honekin batera dokumentu bat bidaltzen dizut RTF formatuan. Beraz, ez duzu oztoporik izango Wordekin irekitzeko”.

5. Ez idatzi LETRA LARRIZ. Maiuskulaz idaztea ez dago bat ere ondo ikusia Interneten, adierazten baitu garrasika zabiltzala.

6. Ez iraindu inor sarean. Eta, are gutxiago, ez ezkutatu anonimatoan beste inor iraintzeko. Salaketaren bat egiten baduzu inoren kontra, saiatu berau frogatzen, eta, beti, sinatu artikulu hori.

7. Garbitu mezuen zerrenda amaigabeak. Atzera eragiten dute mezu horiek, non goialdea dozenaka (edo ehunka) izen eta helbiderekin datorren. Horrelako bat jasota erabakitzen baduzu beste norbaiti bidaltzea, aurretik, mesedez, kenduiozu zabor hori guztia, mezua jasotzen duenak erraz irakur dezan han zer esaten den.

8. Ezkutatu taldeetako helbideak. Bidaltzen diozunean mezu bat talde bati, ari zara mezu horretako irakurle bakoitzari agerian ipintzen taldeko guztien helbide elektronikoak, eta hori jende askori ez zaio bat ere gustatzen.

9. Pertsonalizatu mezua. Inoiz erabakitzen baduzu lagun bati bidaltzea mezu bat, zabor hutsa, baina zuri gustatu zaizuna, ondo legoke ohartxo bat idaztea: “Aupa, Ander. Pentsatu dut barre apur bat egingo zenukeela hau ikusita”.

10. Ez sinestu hortik zehar dabiltzan gezurrak. Jasotzen duzunean izuak eragindako mezu apokaliptiko horietako bat, non ohartarazten zaituen halako birus ikaragarritik, kontuz ibili, seguruenik gezur hutsa izango da-eta, ingelesez hoax deitzen den horietakoa.

Sailkatze zerbitzuak eta del.icio.us
Sarean gero eta gauza gutxiago egiten dira bakarka, eta gero eta gehiago elkarlanean. Will Richardsonek dioenez, “aldaketarik handiena Internetekin dugun harremanetan ez da aukera ematen digula argitaratzeko, baizik eta aukera eskaintzen digula partekatzeko, konektatzeko eta sortzeko, gure antzeko interesak dituzten beste batzuekin batera”.

Erreminta berri horiei esker (blogak, agregatzaileak, RSS, del.icio.us, Flickr…) eraiki ditzakegu sare konplexuak eta baliabidez beteak, non aurkitu ahal ditugun askoz ere informazio gehiago, eredu gehiago eta ikasteko gehiago.

Berriz ere aipatuko dugu infoxikazioa, edo bestela esanda, informazio betekada. Izan ere, 10.000 milioi orri baino gehiago daude argitaratuta sarean, eta urtero milioika gehiago gehitzen dira. Zenbait jende ikaratuta dago, ez baitu modurik ikusten hori guztia asimilatzeko.

Etiketak
Baina iritsi dira etiketak. Ingelesez tags esaten zaie eta dira hitz batzuk, guk asmatuak, balio dutenak guk gordetako irakurgaiak sailkatzeko. Bi adibide.

Eman dezagun irakurri dugula artikulu bat sarean Asier Berasaluze pilotariak irabazitako azken partidari buruz, eta gorde nahi dugula, Asier gure ikasletako bat delako, besteak beste. Gordetzeko orduan, hitz giltzarri batzuk aukeratuko ditugu etiketa moduan, adibidez “pilota”, “Berasaluze”, “txapelketa_2006”. Bide batez esanda, idatzi nahi duzun etiketa hitz konposatua baldin bada, hitz bien artean idatzi azpiko marra bat, goian egin dugun bezala.

Jo dezagun artikulu bat irakurri dugula, interesgarria, Flickr programaren inguruan. Gordetzerakoan, hitz hauek aukera ditzakegu artikulua sailkatzeko: “Flickr”, “photos” “web2.0”. Hau da, zenbait kasutan, gaia nolakoa den, komeni dakiguke etiketak ingelesez erabiltzea, horrela gaia konpartikuko baitugu milaka eta milaka lagunekin hortik zehar. Hori baliagarria izan daiteke batez ere gai bat landu behar dugunean, esate baterako Web 2.0 fenomenoa, horren inguruan batik bat ingelesez idatzi delako.

del.icio.us
Etiketekin batera, iritsi da del.icio.us, programa bat uzten diguna guk irakurritakoak gordetzea, sailkatzea eta partekatzea mundu osoarekin, hori guztia etiketak erabilita.

Bloglinesi esker, beste batzuek idatzitakoa partekatzen dugu. del.icio.us honen bidez, ostera, partekatzen dugu besteek, eta guk, irakurritakoa.

del.icio.us programan, etiketak ezinbestekoak dira, zeren bilaketa guztiak etiketen bidez egiten baitira. Programak ba du ataltxo bat iruzkinak idazteko, baina horiek nork berarentzat idazten ditu. Etiketak, berriz, nahi eta nahi ez idatzi behar dira, gordetako irakurgaia etiketen bidez lotuko baita beste irakurgai batzuekin. Nahi baduzu jakin beste batzuek zer gorde duten etiketa berarekin, idatzi goiko URLan: http://del.ico.us/tag/zukaukeratutako etiketa

del.icio.us erraza da erabiltzen. Izena emateko ere, nahikoa da erabiltzaile izen bat sartzea, norberaren izena (edo asmatutako bat), eta pasahitz bat. Hori eginda, kito. Barruan zaude.

Baina del.icio.us-ek aukera ematen digu, gainera, jakiteko gure lagunek zer irakurtzen duten. Horretarako, del.icio.us-en bertan, “Network” aukeratu, eta joan sartzen gure lagunen erabiltzaile izenak. Hortik aurrera, jakingo dugu zer irakurtzen duen Urliak, zer Sandiak eta zer Berendiak. Hori da beste modu bat, zoragarria, irakurgaiak partekatzeko. Zeren ikusten badugu Sandiak edo Mikelek oso artikulu interesgarri bat harrapatu dutela, hortxe bertan daukat aukera artikulu hori neure egiteko, “edit” hitzaren ondoan “subscribe” agertzen baita, letra txikitan. Klik egin hor, eta neure bilduman dago jada.

Laburbilduz, del.icio.us-ek hainbat modu eskaintzen digu irakurgaiak partekatzeko:

1. Guk irakurritakoak sailkatuta. Artikulu bat irakurtzen dugunean, interesgarria iritziz gero, gorde del.icio.us-en eta etiketak ipini, beste batzuek ere aurki dezaten.
2. Etiketak erabilita. Lan bat egin behar badut Google bilatzailearen gainean, “Google” izeneko etiketan klik egin, edo bestela idatzi URLan http://del.ico.us/tag/google, eta hor agertuko zaizkit del.icio.us-en etiketa horrekin gordeta dauden irakurgai guztiak; gehienak ingelesez, eta gainerakoak beste hizkuntza batzuetan.
3. Lagunen irakurgaien jarraipena eginda. Network bat sortu, sare bat, eta hor jarraitu haiek zer irakurtzen ari diren. Lagunak izan daitezke, edo norberak interesgarritzat jotzen dituen pertsonak.

Bloglines eta del.icio.us
Bada beste modu bat del.icio.us-en jarraipena egiteko eta da Bloglines-en bidez. Nik, adibidez, orain arte bide hori erabili dut jakiteko Luistxok, Garik eta beste batzuek zer irakurtzen duten. Kopiatu haien URLa, pegatu Bloglinesen, agindu horri harpidetzeko helbide horretara, eta karpeta bat izendatu.

Eta orain, ekin lanari: kontu bat sortuko dugu del.cio.us-en, hainbat irakurgai aukeratu, etiketak eman eta gorde. Network bat ere sortuko dugu, jakiteko gure lagunek zer irakurtzen duten. Probatuko dugu nola bilatu gai baten inguruan. Eta sortuko dugu karpeta bat Bloglines-en zenbait jenderen del.icio.us irakurgaiak harrapatzeko.